یادگاری‌های شورای عالی سینما برای عالی شدن سینما چیست؟

به گزارش خبرنگار دیوانگاه به نقل از خبرنگار سینمایی فارس، مشکلاتی که سینمای ایران در چند سال اخیر با آن روبرو بوده باعث شد تا یکی از بزرگترین آرزوهای جواد شمقدری در ابتدای حضورش در معاونت سینمایی تشکیل شورایی باشد که تصمیمات آن بدون کم و کاستی از سوی همه ارگان‌های مرتبط با فرهنگ و هنر پذیرفته شود.

این آرزوی بزرگ شمقدری بارها و بارها در ماه‌های ابتدایی حضور او در معاونت سینمایی دولت دهم بیان شد تا اینکه در تاریخ 30 تیرماه 1389 وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی  در حاشیه جلسه هیات دولت از موافقت رسمی رئیس جمهور با تشکیل شورای عالی سینما خبر داد.

رسانه‌ای شدن موافقت رئیس جمهور با تشکیل شورای عالی سینما شروعی بر یک داستان بلند بالا بود، داستانی که تا مدت‌ها سر فصل آن تعیین اعضای شورا بود و هر روز در رسانه‌ها نام یکی از سینماگران برجسته دیده می‌شد و حتی رسانه‌ها در گمانه‌زنی‌های خود ترکیب اعضای آنرا نیز به دلخواه خود تعیین می‌کردند، روزی از حضور ابراهیم حاتمی‌کیا و مجید مجیدی خبر داده می‌شد و روز دیگر فرج‌الله سحلشور را بر صندلی شورای عالی می‌ نشاند و حتی در این بین اهالی خانه سینما هم مدعی حضور در این شورا بودند و این کش و قوس ادامه داشت تا اینکه سرانجام وزیر ارشاد ترکیب اعضای حاضر در شورای عالی سینما را اعلام کرد.

ترکیبی که نه از حاتمی‌کیا،مجیدی و سلحشور خبری بود و نه از اعضای خانه سینما و در نهایت با حضور 7 سینماگران شامل داوود میرباقری، مسعود جعفری جوزانی،احمد نجفی، جمال شورجه، مسعود ده‌نمکی و محسن علی‌‌اکبری و حضور وزیر ارشاد، رئیس سازمان سینمایی، رئیس سازمان تبلیغات اسلامی، مشاور و رئیس دفتر رئیس جمهور و شخص رئیس جمهور به عنوان رئیس شورای عالی سینما اولین جلسه خود را در تاریخ 9 دی ماه 1389 تشکیل داد.

 شورایی که تاکنون هشت جلسه رسمی برگزار کرده است که شاید یکی از اصلی‌ترین خروجی‌هایش تشکیل «سازمان سینمایی» و معافیت مالی سینماگران بود اما به نظر می‌رسد بازگشایی خانه سینما مهمترین تصمیمی باشد که شورای عالی سینما از ابتدای تشکیل رسمی خود در 10 دی 89 به امروز خواهد گرفت.

 تا به امروز شورای عالی سینما هشت جلسه رسمی با حضور رئیس جمهور برگزار کرده است که در آن مصوبات فراوانی به تصویب رسیده است، از مصوبه تشکیل سازمان سینمایی گرفته تا خرید لوازم و تجهیزات فنی سینما و بیمه سینماگران و مالیات، سالن سازی و حتی ساخت بزرگ‌ترین شهرک سینمایی خاورمیانه که البته به جز سازمان سینمایی و معافیت مالیاتی تقریبا هیچکدام از این مصوبات به مرحله اجرایی نرسیده است که آن هم دلایل متعدد فراوانی دارد و می توان در گزارش‌های جداگانه این موضوع را مورد نقد و بررسی قرار داد.

 حتی از آخرین جلسه تشکیل شورای عالی سینما در آذرماه 91، چهار ماه می‌گذرد و با وجود تاکید چند عضو این شورا مبنی بر برگزاری جلسه هشتم تا پایان فروردین ماه هنوز هیچ تاریخی برای این جلسه رسانه‌ای نشده است که شاید عدم انتخاب مسول جدید دبیرخانه شورا_ در غیاب رییس سابق دبیرخانه‌ی شورای عالی سینما و مشاور اجرایی که در بازداشت به سر می‌برد_ باعث شده تلا عملا در ماه های اخیر شاهد هیچ خروجی مشخصی از تصمیمات کارگروه‌های تخصصی شورا و حتی اجرایی شدن مصوبات این شورا نباشیم و این موضوع بیش از پیش اهمیت پیدا می‌کند که بدانیم تعیین تکلیف خانه سینما نیز به عهده شورای عالی سینما گذاشته شده است.

 نفس تشکیل شورای عالی سینما نشان دهنده نگاه ایده‌آل‌گرای جواد شمقدری داشت که با حمایت رئیس جمهور و وزیر ارشاد به سرانجام رسید اما در حال حاضر ادامه فعالیت و حتی نحوه فعالیت شورای عالی سینما موردی است که بسیاری از سینماگران و حتی اهالی رسانه در مورد آن با دیده شک و تردید نگاه می‌کنند. اما با توجه به اینکه مصوبات شورای عالی سینما در سیستم حقوقی ریاست جمهوری وارد می‌شود و در آنجا کارهای کارشناسی صورت گرفته و مصوبات با واژگان حقوقی منطبق می‌شود،این امیدواری وجود دارد که در دولت بعدی اهتمام بیشتری نسبت به مصوبات اجرا نشده شورای عالی سینما برداشته شود.

 اما حالا چرخ روزگار شورای عالی سینما را در مقطعی قرار داده که باید یکی از مهمترین تصمیماتش را برای سینمای ایران بگیرد و آن هم تصویب اساسنامه خانه سینما است و باید دید آیا تصویب اساسنامه خانه سینما آخرین مصوبهشورای عالی سینما در دولت دهم خواهد بود و مهمتر آنکه دولت و شورای عالی سینمای دلوت دهم، بازگشایی خانه سینما را به عنوان یک یادگار از خود به جای خواهند گذاشت؟

 در ادامه نگاهی داشته به همه مصوبات که در شورای عالی سینما به تصویب رسیده است(منهای جلسه هشتم که به سبب عدم حضور رییس سابق دبیرخانه‌ی شورای عالی سینما تقریبا هیچ‌یک از مصوبات آن رسانه‌ای نشد).

 1- اولین جلسه شورای عالی سینما ـ 9 دی ‌ماه ـ سال 89 برگزار شد، در این جلسه درباره مسائلی مانند ضرورت تأمین تجهیزات فنی سینما، احداث سالن ‌های سینمایی، رفع مشکل بیمه، بازنشستگی و بیکاری هنرمندان و سینماگران و تشکیل سازمان مستقل سینمایی و احداث سالن‌‌های سینمایی سخن گفته‌ شد. همچنین مقرر شد که مسائل مربوط به تشکیل سازمان مستقل سینمایی و بیمه هنرمندان و پیشکسوتان پس از بررسی‌‌های کار‌شناسی برای تصویب در جلسه بعدی شورای عالی سینما ارائه شود و دولت بر اختصاص اعتبار مستقلی برای رفع مشکلات و ارتقاء سطح سینمای کشور تأکید کرد.  تأمین اعتبار لازم برای تأسیس شهرک ‌های سینمایی، حمایت از هنرمندان و فعالیت‌‌های سینمایی، معافیت سینماگران از پرداخت مالیات و پیشنهاد تشکیل سازمان سینمایی از سوی رئیس جمهور از دیگر از دیگر مصوبات نخستین جلسه شورای عالی سینما بود.

2- حدود یک ماه بعد از جلسه اول، ‌ اعضای شورای عالی سینما دوباره با حضور رئیس ‌جمهور گردهم جمع شدند و دومین جلسه این شورا را 12 بهمن ‌ماه 89 تشکیل دادند. این جلسه بیشتر به مصوبات اجرایی و حمایتی در حوزه سینما اختصاص یافت که خرید بلیت 20 یا 30 درصد ظرفیت سالن‌‌ها توسط دولت برای حمایت از سینما در قالب بن به کارمندان از مهمترین مصوبات آن بود. همچنین «اضافه شدن سه سینماگر به جمع اعضای شورای عالی سینما» و «تشکیل کمیسیونی تخصصی در درون شورا به ریاست وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی» از مباحث دیگر این جلسه بود که البته سه نفر اعضای جدید تا به امروز به ترکیب شورا اضافه نشدند، اما کمیسیون تخصصی 11 روز بعد اولین جلسه خود را با حضور اعضای شورای عالی سینما و چند کار‌شناس در مسائل مورد بحث، آغاز کرد. یکی از نکات حائز اهمیت جلسه کمیسیون تخصصی شورای عالی سینما، «اختصاص ردیف بودجه مستقل برای ساخت دو شهرک سینمایی در سال آینده در شاهرود و زرندیه ساوه و آغاز ساخت شهرک سینمایی زرندیه ساوه ترجیحاً در دهه فجر سال 89» بود و با وجود اینکه بارها و بارها این مناطق مورد بازبینی قرار گرفتند اما این مصوبه که تاکنون اجرایی نشده‌ است.

 3- سومین جلسه شورای عالی سینما شش ماه بعد از جلسه دوم و در تاریخ 7 تیر ماه 90 برگزار شد. که «تصویب تشکیل سازمان سینمایی کشور» و «تصویب تشکیل سازمان نظام صنفی سینمایی کشور» از مهمترین مصوبات آن بودندکه زا این یمان سازمان سینمایی امروز شکل گرفته است. همچنین در جلسه مقرر شد مالیات مستقیم و مالیات بر ارزش افزوده فعالیت ‌های سینمایی و هنری طبق قوانین سازمان نظام مالیاتی کشور از سوی سینماگران و تهیه‌کنندگان پرداخت شود و در مقابل از محل یارانه‌‌های اختصاص یافته به حوزه سینما در بودجه سال 90 از ساخت و نمایش آثار هنری حمایت شود. «تشکیل صندوق بیمه فرهنگ و هنر»، «ساماندهی مجدد قوانین حوزه سینما و تئا‌تر برای ارائه لایحه به مجلس شورای اسلامی»، «ساخت پردیس سینمایی تهران با هدف احداث کاخ جشنواره ‌های سینمایی با تأمین بودجه در سال 90»، «تصویب تدوین آئین نامه خرید 15 درصد از ظرفیت صندلی ‌های سینما توسط دولت»، «تأکید بر اتخاذ تدابیری به منظور گسترده‌‌تر شدن دایره معافیت ‌های گمرکی حوزه سینما»، «تصویب تشکیل آکادمی علوم، فنون و تجربه و هنر سینما»، «استهلاک دیون معوقه سینماداران»، «مطرح شدن معافیت و سود گمرکی برای ورود کالا و خدمات سینمایی» از دیگر مصوبات جلسه سوم شورای عالی سینما بود.

4- 2 شهریور ماه 90  و دو ماه پس از جلسه سوم، چهارمین جلسه شورای عالی سینما برگزار شد.در این جلسه مقرر شد 500 میلیارد ریال برای تأمین سرمایه اولیه «صندوق بیمه فرهنگ و هنر» از مـحل منابع قانون بودجه سـال 1390 کل کشور به وزارت ارشاد داده شود. معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی رئیس جمهور همچنین مکلف شد که 1500 میلیارد ریال از محل منابع قانون بودجه سال 1390 کل کشور، علاوه بر اعتبار برنامه «حمایت و گسترش سینمای ملی» برای «حمایت از پیشرفت سینمای اسلامی ـ ایرانی» به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تخصیص دهد. معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رئیس ‌جمهور در مصوبه ‌ای دیگر هم مکلف شده بود که «در سال ‌های باقیمانده از برنامه پنج‌ساله پنجم توسعه (تا 1394)، علاوه بر اعتبار برنامه «حمایت و گسترش سینمای ملی»، در لوایح بودجه سنواتی سالانه هزار و پانصد میلیارد (1. 500. 000. 000. 000) ریال در قالب ردیف جدید «حمایت از پیشرفت سینمای اسلامی ـ ایرانی» ذیل اعتبارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی پیش‌بینی کند. همچنین در این جلسه، به منظور اجرایی شدن ساخت پردیس سینمایی تهران، شورای عالی سینما معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رئیس‌جمهور را مکلف کرد که «مبلغ یکصد و پنجاه میلیارد ریال از محل منابع قانون بودجه سال 1390 کل کشور» برای این منظور اختصاص بدهد. از دیگر مصوبات جلسه چهارم شورای عالی سینما می‌توان به «تخصیص مبلغ هشتاد میلیارد ریال برای حمایت از استهلاک دیون معوقه سینماداران و سینماگران»، «اختصاص منابع لازم برای استرداد مبالغ مالیات بر ارزش افزوده اخذ شده از سینماگران»، «تصویب معافیت گمرکی واردات کالا‌ها و خدمات سینمایی و سمعی و بصری»، «اقدامات لازم برای تأسیس و راه‌اندازی «صندوق بیمه فرهنگ و هنر» در قالب صندوق خصوصی بیمه اجتماعی و بیمه سلامت»، «تکلیف وزارت ارشاد تا پایان سال 1390، نسبت به بازنگری در قوانین جاری و پیشنهاد احکام قانونی جدید موردنیاز در خصوص سینما و سایر هنرهای نمایشی برای ارائه در قالب لایحه جامع»، «حمایت از ایجاد، توسعه و تجهیز مراکز غیردولتی ارائه خدمات سینمایی (از قبیل استودیو، لابراتوار، خدمات جلوه‌های ویژه، خدمات فیلمبرداری، اجاره تجهیزات و...) به ویژه در قالب شهرک‌‌های سینمایی»، «حمایت ‌های لازم از مراکز بازاریابی جهانی آثار سینمایی ایران و ایجاد مشوق ‌های صادراتی»، ‌ «مکلف شدن وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و سایر مراجع ذیربط برای همکاری لازم در جهت تأسیس آکادمی علوم و هنر» اشاره کرد. همچنین از مهم‌ترین مصوبات این جلسه «مکلف شدن وزارت راه و شهرسازی و سازمان منابع طبیعی برای واگذاری زمین برای ایجاد شهرک‌‌ها، پردیس ‌ها و مراکز خدمات سینمایی با حداکثر 10 درصد، قیمت منطقه ‌ای و اقساط دراز مدت حداقل 20 ساله»، «مکلف شدن وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای ایجاد «نظام صنفی سینمایی» تا پایان سال 1390» و همچنین «خرید (تا) سقف 15 درصد بلیت‌‌های مجموع ظرفیت تمامی نوبت ‌های نمایش سالن ‌های سینمای کشور از سوی دولت» بوده است.

5- از زمان تشکیل جلسه چهارم هرچند شاهد کمیسیون‌های تخصصی شورا در چندین نوبت تشکیل جلسه دادند اما بین جلسه تا پنجم شاهد وقفه‌ای 9 ماهه بودیم تا اینکه در تاریخ چهارم خرداد 91 پنجمین جلسه شورای عالی با حضور رییس جمهور برگزار شد. در این جلسه موضوع معافیت مالیاتی سینماگران در دستور کار قرار گرفت، و شورا مصوب کرد «مرجع تشخیص اشخاص ثالث موضوع بند (16) آئین ‌نامه مالیاتی که از پرداخت مالیات معاف نیستند، سازمان سینمایی باشد و مأموران مالیاتی راساً در این خصوص تصمیم ‌گیری نکنند». البته نکته مهم این مصوبه آن بود که «فیلم سینمایی به عنوان محصولی که از معافیت مالیاتی برخوردار است» به حساب آمد. ضمن آنکه کارگروهی در این زمینه باید مهلتی 6 ماهه از اداره مالیات برای سینماگران دریافت کند تا مصوبات مربوط به معافیت مالیاتی سینماگران و هنرمندان مراحل قانونی خود را طی کند. همچنین در این جلسه مقرر شد «سازمان سینمایی نیاز خود به منابع ارزی را اعلام کند تا به نرخ مرجع از طریق بانک مرکزی در اختیار آن قرار گیرد.» بحث مسکن هنرمندان نیز یکی از دیگر از مباحث مهم این جلسه بود که در پایان اعضای شورای عالی سینما «اعطای وام 50 میلیونی مسکن به هنرمندان و اختصاص مسکن مهر از واحدهای پردیس و پرند» را مصوب کردند.

6- در جلسه ششم کلیات آیین‌نامه اجرایی ذیل بند «ل» ماده 139 قانون مالیاتی مورد بحث و تبادل‌ نظر قرار گرفت و در ‌‌نهایت مقرر شد، اصلاحات جدیدی بر روی این ماده صورت گیرد تا مشکلات مالیاتی عدیده دفا‌تر و اشخاص حقیقی و حقوقی سینمایی مرتفع گردد.براساس این مصوبه همچنین مقرر شد تا رفع اصلاح آیین‌نامه مذکور، کلیه پرونده‌های مالیاتی که در مرحله رسیدگی و اجرا قرار دارند، به مدت شش ماه موقتاً به حالت تعلیق درآیند.

تخصیص ارزی جامع برای فعالیت‌های سینمایی از دیگر موارد مطرح شده در این جلسه بود که بر اساس آن مصوب شد، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران 25 میلیون دلار ارز مورد نیاز سینمای ایران را با نرخ مرجع و طبق نظر سازمان سینمایی، تأمین نماید.موضوع تامین مسکن هنرمندان از دیگر مصوبات جلسه امروز شورایعالی سینما بود و مقرر شد تا پایان سال 91 نسبت به واگذاری دو هزار واحد مسکن مهر براساس نیازهای متقاضیان و با تسهیلات ویژه به هنرمندان واگذار شود.در این جلسه همچنین مقرر گردید، وزارت صنعت، معدن و تجارت ضمن ترک تشریفات موجود، اقدامات و تسهیلات لازم را برای تسهیل واردات کالا و خدمات سینمایی، با همکاری‌ سازمان امور سینمایی انجام دهد. در نهایت در این جلسه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز موظف شد با استفاده از ظرفیت‌ قوانین، اهداف و وظایف این وزارتخانه و قانون نظام صنفی کشور، اقدامات لازم را در خصوص تشکیل انجمن‌های صنفی قانونمند انجام دهد.

 7-جلسه هفتم 21 شهریور 91 با حضور محمود احمدی‌نژاد برگزار و در آن تصمیمات زیرساختی دربارهٔ ساخت پردیس‌های سینمایی و همچنین اختصاص بودجهٔ 50میلیارد تومانی به سینما گرفته شد. جلسه‌ای که طبق گفته رییس سابق دبیرخانهٔ شورای عالی سینما سه دستور جلسه داشت که یکی از مهم‌ترین دستور جلسه‌ها، بررسی نحوهٔ سامان‌دهی و توسعهٔ سالن‌های سینمایی کشور بود. در این جلسه رئیس جمهور اعضای شورای عالی سینما را مکلف کردند که تعداد پردیس‌های سینمایی مورد نیاز برای کشور را بررسی و نتیجه را تا هفتهٔ بعد آن (یعنی 28 شهریور) به دفتر ریاست جمهوری اعلام کند تا مطابق آن، ایشان به وزارت راه و شهرسازی و سازمان منابع طبیعی برای اختصاص زمین مناسب به بخش خصوصی برای ساخت پردیس‌ها دستوراتی را ابلاغ کنند.

یکی دیگر از مسایل مطرح‌شده در جلسهٔ شورای عالی سینما، بحث کمک بلاعوض برای ساخت سالن سینمایی بود. در بند الف ماده 9 قانون برنامهٔ پنجم توسعهٔ کشور «تامین 50 درصد هزینه احداث پردیس سینمایی در قالب کمک بلاعوض» اشاره شده است. در این جلسه بر استفاده از ظرفیت‌های این قانون تاکید شد. به این معنی که اگر فردی بخواهد پردیس سینمایی بسازد و در کارش 50 درصد پیشرفت فیزیکی را حاصل کرده باشد، وزارت ارشاد آماده است هزینه 50 درصد باقی‌مانده را به‌صورت کمک بلاعوض در اختیار او قرار دهد. یکی دیگر از بحث‌های جلسهٔ هفتم برای سامان‌دهی سالن‌های سینمایی، استفادهٔ حداکثری از ظرفیت سالن‌های چندمنظوره دولتی و خصوصی در تهران و شهرستان‌ها برای نمایش فیلم بود. به‌عنوان مثال در شهرستان‌ها، شهرداری‌ها یا بنیاد شهید‌ها یا نهادهای دیگر ممکن است سالن‌هایی داشته باشند که برای نمایش فیلم مناسب باشند. آن‌ها می‌توانند با همکاری و رایزنی با سازمان سینمایی اقدام به نمایش فیلم‌های سینمای ایران در آن سالن‌های چندمنظوره کنند.

 اختصاص 50 میلیارد تومان به سازمان سینمایی از دیگر مصوبات جلسه هفتم بود. یکی از مصوبات جلسهٔ سوم شورای عالی سینما اختصاص 150 میلیارد تومان به سازمان سینمایی بود. که رئیس جمهور حدود یک‌ماه قبل از تشکیل جلسه هفتم شورای عالی سینما به معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی‌ ریاست جمهوری دستور داده بود که از این رقم، 50 میلیارد تومان به سازمان سینمایی اختصاص یابد که با اختصاص این بودجه، بخش قابل توجهی از مصوبات راهبردی و زیرساختی جلسهٔ سوم شورای عالی سینما وارد پروسه اجرایی می‌شدند.

8- بنابه گفته محسن علی اکبری هشتمین جلسه شورای عالی سینما آذرماه سال 91 برگزار شده است. جلسه‌ای که رسانه‌ها از برگزاری آن با خبر نشدند و البته خروجی نیز از آن در اختیار رسانه‌ها قرار داده نشد.

حالا همه اهالی سینما و رسانه منتظر برگزاری هشتمین جلسه شورا و به تعبیر عضو آن نهمین جلسه هستند تا ببینند سرنوشت آئین نامه خانه سینما که به نظر می‌رسد مهمترین دستور جلسه آتی شورای عالی سینما باشد به کجا خواهد انجامید.